Andijvie kweken kun je prima in een moestuin, koude bak, in potten, of zelfs tussen je sierplanten in de tuin doen. Maar er zijn wel een aantal zaken waar je rekening mee moet houden.
Het overgrote voordeel van deze groente helemaal zelf telen, is dat je kunt kiezen uit verschillende rassen. Daarvoor moet je de groente wel zelf zaaien.
Je kunt in het voorjaar ook jonge plantje in de winkel of bij het tuincentrum kopen. Je zit dan weliswaar vast aan het ras dat verkocht wordt, maar het scheelt weer in het laten kiemen van de zaadjes en het opkweken van de jonge plantje andijvie.
Dat kan namelijk soms wat moeizaam zijn, zeker als je het zaaien in de koude volle grond in het voorjaar moet doen.
Met een koude bak, wat in feite gewoon een kasje is waarin geen verwarming zit en waarvan de zon de zaadjes laat kiemen, gaat het al een stuk makkelijker.
Nu zou je misschien denken, ik zaai de zaadjes in een bakje of bloempot, en dat zet ik lekker in de warme kamer. Ja, daardoor kiemen de zaadjes vrij snel, maar dat heeft nu juist weer een nadeel. De jonge plantjes schieten omhoog, en daardoor zijn de jonge plantje vrij zwam. Bij het minste of geringst zullen ze het juist niet overleven.
Onze voorkeur heeft dus zaaien een koude bak, of zaailingen kopen in supermarkt of bij een tuincentrum. Voor de prijs hoef je overigens geen van beide te laten.
Wil je zelf zaaien, dan neem de tijd om het juiste ras te kiezen. Er zijn verschillende soorten die er anders uitzien, denk bijvoorbeeld aan krulandijvie, verschillend van kleur zijn, maar vooral andere groei-eigenschappen hebben.
Een robuuste soort die snel groeit, wil niet altijd zeggen dat je de mooiste krop krijgt. Belangrijk, zeker als je de groente rauw wilt gebruiken in stamppot of salade, is het lichtgroene of gele hart van de krop andijvie.
Wanneer andijvie zaaien?
Andijvie is een groente die niet alleen vrij snel groeit, maar ook tegen een beetje kou kan.
Je kunt onder glas bijvoorbeeld de groente al eind februari zaaien, hoewel daar niet alle soorten tegen kunnen.
Lenteandijvie kan in de maanden eind februari tot en met begin mei gezaaid worden.
Zomerandijvie kun je zaaien in de maanden april tot en met juni.
Herfstandijvie kan gezaaid worden van eind juni tot en met augustus.
Winterandijvie kun je zaaien in de maanden september tot en met novenmber.
Alle soorten kunnen tegen een beetje kou, de winterharde soorten ook tegen wat meer kou. Het zaaien doe je bij voorkeur in de koude periode in de kas of koudekas, zodat de jonge plantje een goede start kunnen hebben.
De kiemtijd ligt bij 18 tot 22 graden bij ongeveer 1 tot 2 weken. Bij mindere temperaturen natuurlijk langer.
Zaai niet te diep, maar ongeveer op een diepte van een halve tot een hele centimeter.
Je kunt eventueel de zaadjes ook in in potjes of bakjes voorzaaien. Dat is makkelijk verspenen dan wanneer je ze netjes op een rij in de volle grond zaait. Maar, niet meer dan 3 tot 5 zaadjes per potje van 5 bij 5 centimeter.
En, zeker als je genoeg ruimte in de tuin hebt, is het verstandig om te zaaien maar verdeeld over de maanden. Een paar in bijvoorbeeld aprils, een paar in mei, en ga zo maar door. Zo heb je het hele jaar door verse en mooie volgroeide kroppen andijvie in het jaar.
Wanneer verspenen?
Wanneer andijvie verspenen? Dit doe je als de jonge zaailingen ongeveer 4 centimeter groot zijn, het beste als er al een paar blaadjes aan de jonge plantjes zitten.
Heb je in potjes gezaaid, maak dat de aarde in de potjes goed nat, haal de aarde uit de potjes, en trek de zaailingen met de handen voorzichtig uit elkaar. Dat de aarde nat is maakt dit makkelijker. Niet te hard trekken zodat de wortels niet al te zeer beschadigd worden.
Bij het verspenen plaats je de planten op ongeveer 30 tot 35 centimeter afstand van elkaar en andere planten. Zo hebben de plantjes genoeg ruimte aan alle kanten om uit te groeien tot mooie kroppen andijvie.
Eventueel kun je ook in potten verspenen, of slechts één zaadje per pot zaaien. Ze moeten dan wel omgezet worden in een grotere pot dan 5 bij 5 centimeter, of gezaaid worden in materiaal waarvan de pot niet van plastic of aardewerk is. Dus helemaal door de wortels kunnen worden opgenomen.
Een dergelijk potje moet je dan ook in een grotere pot poten, of in de volle grond.
Overigens, maar dat is eigenlijk al van belang na het zaaien, heeft andijvie voeding nodig om blaadjes te maken. Gebruik dus voedingsrijke grond die speciaal voor groente geschikt is om te zaaien en te verspenen, of zorg ervoor dat de moestuin een rijk en voedzaam grondleven heeft.
Extra voeding is altijd goed, maar andijvie in een pot heeft nog wat extra voeding nodig. Maar hou er rekening mee dat in gekochte potgrond vaak voldoende voeding zit voor 8 tot 10 weken.
Welke standplaats?
Welke standplaats voor andijvie? De groente groeit het beste in de halfschaduw, en in aarde die licht vochtig is. Dus als het niet regent, regelmatig maar niet heel veel water geven.
Nooit water geven als de zon erop staat in de zomer, want dan kunnen de bladeren vrij snel verschrompelen. Water geven overigens bij voorkeur naast te plant gieten, zodat je dit probleem kunt voorkomen, maar sproeien dus als er geen zon op staat.
Voeding en snoeien
Snoeien hoeft normaal gesproken bij deze groente niet, maar als de buitenste bladeren vies zijn en droog dreigen te worden, kunnen deze er het beste af gehaald worden. Hoewel je dat ook pas kunt doen bij het oogsten. Want als je er een blad aftrekt kan de pant er toch stress van ondervinden, en wit melksap produceren. Dit is niet schadelijk, maar kan wat bitter smaken en vieze vlekken op kleding achter laten.
Over voeding shadden we zonet als geschreven, maar gebruikt wel algemene moestuinvoeding als je extra voeding wilt gebruiken, en doseer altijd volgens de aanwijzingen op de verpakking.
Schadelijke dieren en ziekten
Waar je ook op moet letten, en vooral als het wat regenachtig weer is, kunnen de vele slakjes zijn die op de smakelijke andijvie af komen. Vooral kleine slakjes kunnen zich in de kroppen nestelen.
Wat kun je tegen slakken doen bij andijvie?
- Plaats knofolookplanten tussen en rond de andijvie.
- Niet direct in de volle grond zaaien, maar zaai in pot of bak, en verspeen de plantjes. Daardoor blijven er meer plantjes gezond.
- Beetje cru, maar graaf om te andijvie wat flesje of glazen in, met wat bier erin. Door de geur komen daar de slakjes op af, en dus minder naar de andijvie.
- Je kunt in tuincentra en via internet, zogenoemde aaltjes kopen, die de andijvie niet doen, maar een natuurlijke vijand zijn van de slakjes.
- Onze buurvrouw ging bij iedere regenbui met zout naar buiten, en strooide zout op iedere slak die ze tegen kwam. Maar zout in de aarde kan, ook nadelig zijn.
- Slakkenvallen of andere hindernissen.
- Er zijn natuurlijk in de handel diverse natuur onvriendelijke middelen te koop die je kunt gebruiken tegen slakken.
Andijvie kan ook erg gevoelig zijn voor bladluizen, een symptoom kan grillig krullende bladeren zijn, en als je goed kijkt, zie je de bladluizen zitten. Een huismiddel hiertegen is het besproeien met een mengsel van natuurazijn en zeepsop. Maar hier zijn ook weer diverse middelen te koop.
Andijvie oogsten
Andijvie oogsten doe je na ongeveer 3 maanden, maar als de temperatuur wat tegen valt, of in de minder warme seizoenen, zal de andijvie wat langer nodig hebben om een mooie krop te vormen.
Snij de krop van de wortel met een scherp mesje, dicht tegen de grond. Trek eventueel meteen de vieze buitenste bladeren eraf.
Vervolgens zet je de krop overeind in een emmer of bak met een klein laagje water. Zo blijft de groente langer vers.
Bij voorkeur maximaal een dag bewaren, anders gaat de knapperigheid van de verse andijvie verloren.
Als je vroeg zaait en verspeend, kun je al oogsten vanaf de maand mei. Als je regelmatig zaait, kun je zo van mei tot laat in de herfst verse andijvie eten. En, je kunt zelfs winterandijvie oogsten.
Winterandijvie
Winterandijvie zijn soorten die volledig winterhard zijn, meestal vroeg in de zomer gezaaid worden, en na het verspenen pas in de wintermaanden geoogst worden.
Het uitspenen doe je in dit geval overigens ongeveer 3 weken tot een maand nadat het zaad is opgekomen.
Zaaien kun je vanzelfsprekend gewoon in de volle grond doen.
Gebruik wel een winterharde soort, want sommige soorten andijvie zullen al te koude temperaturen niet overleven. Een populaire versie is bijvoorbeeld de soort Breedblad Volhart.
Tips en tricks
Als je meerdere kroppen andijvie wilt kweken, kun je het beste meerdere soorten telen. Bijvoorbeeld gewonen en krulandijvie, maar je kunt ook meerder rassen gebruiken.